طراحی نما باروک

خواستگاه دوره معماری باروک که سبکی منحصر به فرد با ظاهری نمایشی است در ابتدادر ایتالیا در قرن هفدهم می باشد. در واقع اگر بخواهیم دقیق تر به سبک معماری باروک بپردازیم می بایست به استفاده از مجلل ترین و لوکس ترین دکورها در طراحی نما ساختمان و همچنین تزیینات اضافی و دیوارنگاری اشاره کنیم. معماری باروک در حقیقت نوعی از معماری رنسانس است که ظاهر نمایشی تر دارد ولی به تناسبات منطقی مربوط به دوره رنسانس اولیه نیز پایبند نیست. بر خلاف معماری رنسانس که همه المان ها در طراحی نما ساختمان یا طراحی نما ویلا یک سیر منطقی و تناسبات منظم را طی می نماید در طراحی نما باروک می بایست بیان کنیم که طراح شیوه ای هنرمندانه و بی قید و شرطی از معماری رنسانس را به اجرا در می آورد. همین مساله منجر به ظاهر نمایشی تر این طراحی می شود.

معماری باروک چیست؟

سبک معماری باروک طرحی مجلل از سختمان، هنر و طراحی است و همانطور که اشاره شد از قرن هفدم در ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی و نهایتا آمریکا و کشورهای اطراف آن مشاهده گردیده و گسترش یافته است. در طراحی نما به سبک باروک نیازمند بهره گیری از متریال سنگی است، شاید بتوانید به راحتی حدس بزنید از آنجایی که معماری باروک نوعی از معماری کلاسیک به حساب می آید از این رو بهره گیری از سنگ مرمر به همراه تزیینات و ستوانهای زیاد و البته تزیینات بزرگ با رنگ های روشن از ویژگی های معماری باروک به حساب می آید. اما اینکه چرا معماری باروک به وجود آمده است بهترین توضیح می تواند نیاز به نمایش شکوه و جلالی می باشد که کلیسای کاتولیک روم نیاز داشته است.

تاریخچه معماری باروک

دوران باروک همانطور که اشاره شد در ایتالیا آغاز شد و به عبارت بهتر پاسخی به دوره ای پر فراز و نشیب در قرن شانزدهم به حساب می آید و در قرن هفدم به تکامل رسیده است. مشکلی که پیش روی معماران بود ابراز قدرت با هنر و معماری بود و صاحبان قدرت تمایل به بهره گیری از این دو برای نشان دادن قدرت، ثروت و طبقه اجتماعی داشته اند و کلیسای کاتولیک نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. رهبران در دوران باروک می توانند هنر و فرهنگ را تحت تاثیر قرار دهند و از نظر کلیسای کاتولیک برای گسترش و حفظ این نفوذ ساخت کلیساهای بزرگ و حیرت انگیز بوده است. در طراحی به سبک باروک هنرمندان و معماران با همکاری هم اقدام به احیای مفاهیم رنسانس به روشی برجسته، زیبا و واقع گرایانه نمودند ولی به طریقی عجیب و شگفت انگیز. هدف از طراحی نما و طراحی داخلی به سبک باروک برانگیختن احساسات و احساس وفاداری پیروان این دین به کلیسا بوده است.

ویژگی های سبک معماری باروک

با توجه به اینکه معماران فرم ها و سبک های مختلف از طراحی ساختمان را با هم ترکیب می نمایند تمایز بین این سبک های معماری کمی چالش برانگیز است ولی علاقه مندان می توانند با توجه به گروهی از ویژگی های معماری باروک آسان تر به تشخیص این سبک بپردازند.

• نور و سایه: از ویژگی اصلی طراحی نما باروک استفاده از نور و سایه به صورت مکرر است. معماری باروک جهت ایجاد عمق در فضا و نما و البته پویایی طراحی از نور و سایه بهره می گیرد. برای این کار پنجره های بزرگ، طاق هایی مقعر و محدب، ستون و مجسمه به عنوان عنصرهای تزیینی در طراحی باروک به کار گرفته می شوند.
• گنبدهای بزرگ: در مرکز بنا یک گنبد بزرگ قرار میگیرد که معمولا نقوش و جزییات روی آن قرار گرفته و به هنگام ورود و تماشای آن حیران خواهید ماند.
• نقوش و تزیینات خارق العاده: نقوش و جزییات به کار گرفته شده در طراحی دکوراسیون داخلی به سبک باروک پیچیده هستند که بیانگر گزاف بودن و اسراف گری این سبک و البته تقدس بیشتر فضا می باشد.
• مجسمه های گچی یا مرمری طلا کاری شده: برای این بنا از مجسمه هایی مرمری و گچی استفاده شده است که در سبک طراحی ویلا کلاسیک نیز خواهید دید ولی آنچه این مجسمه های داخل و خارج از بنا را متمایز میکند طلاکاری آن می باشد و البته رنگ و بافت متضاد آن نیز به این تمایز پوشش بیشتری داده است.
• جزییات خیره کننده: دیوارهای منحنی، سقف های رنگ شده و یا طاق دار، انواع مجسمه، ستون، طاق و طاقچه، حتی قرار گیری فواره ها به فضا جلوه ای مجلل و شاید در برخی مواقع اضافه دهد و ولی این نکته که می تواند چشم بیننده را به خود خیره نماید دور از انتظار نیست.
• سقف های مانسرد دارای دو شیب: یکی از المان های معماری به سبک باروک که بیشتر در معماری باروک فرانسه رایج بوده است و البته در قلعه ها و عمارت های کوچک نیز به کار گرفته شده است استفاده از سقف زیرشیروانی و یا سقف مانسرد با دو شیب می باشد.

تفاوت معماری باروک و گوتیک

با این که طراحی نما گوتیک و طراحی نما باروک به عنوان یکی از انواع طراحی نما کلاسیک شباهات هایی از جمله تاکید بسیار زیاد به تزیینات و جزییات دارند و هر دو با بهره گیری از پنجره های زیاد و زیبا به نور اجزای ورود به بنا را می دهند و البته لازم به ذکر است که از این جهت در هر دو سبک نور کافی در ساختمان وجود دارد، ولی می بایست اشاره نماییم این دو سبک با هم تفاوتهایی دارند که می تواند برای شما جالب باشد. در طراحی گوتیک تاکید و تلاش معمار در طراحی خطوط هندسی است این در حالی است که طراحی به سبک باروک از خطوط ارگانیک بهره می برد. از طرفی در سبک باروک بیشتر تمایل به نقاشی سقف ها وجود دارد ولی در سبک گوتیک طراحی به سمت مجسمه سازی بیشتر سوق یافته است. اما چطور می توانیم با قاطعیت بگوییم سبک معماری بنایی که پیش روی ماست باروک است یا گوتیک؟ با ما همراه شوید تا به دو ساختمان زیبا از این دو سبک بپردزیم تا تفاوت بین سبک باروک و گوتیک بیشتر برایتان قابل رویت شود. توجه داشته باشید که این سبک معماری در بخشهای مختلف اروپا اعم از ایتالیا، فرانسه، هلند، انگلستان و حتی در شهرهای ایتالیا از جمله رم، وین و غیره می تواند ظاهری متفاوت داشته باشد و از این رو در اینجا معروف ترین اثر معماری باروک را برایتان توصیف خواهیم کرد.

کاخ ورسای نمونه بی بدیل معماری به سبک باروک است. طراحی نما باروک در کاخ ورسای چند وجهی و تزیینات آن به رنگهای روشن و در اغلب اوقات طلاکاری شده نمایان است. دیوارها و سقفهای این کاخ با شکوه و عظیم می باشند و نقش و نگار، پرتره های زیبا و خارق العاده، مجسمه هایی جسورانه در طراحی سایه روشن این کاخ نهفته است. کاخ ورسای در زمینی به مساحت 67 هزار متر مربع بنا شده است و طراحی محوطه این کاخ به گونه ای صورت گرفته است که بخش های مختلف از جمله اقامتگاه های سلطنتی، تالارهای آینه، کلیسای ورسای، سالن اپرا، موزه تاریخ و نهایتا باغ زیبای ورسای از یکدیگر مجزا شده اند. بر خلاف معماری گوتیک که می توانید سقفهای جناقی را در داخل بنا مشاهده کنید در سبک معماری باروک این سقف ها گندی شکل می باشند و با نقاشی هایی از بهشت و فرامین کلیسا از یکدیگر مجزا شده اند.

در کاخ ورسای در تالار آینه می توانید سقف نقاشی شده و دیوارهای آن که با طاق های آینه پوشانده شده اند مشاهده نمایید و مجموعا 357 آینه در تزیینات آن به کار گرفته شده اند و نقاشی ها بر روی دیوار این تالار ادامه یافته اند. از طرفی از سنگ مرمر و مجسمه های برنجی طلاکاری شده و البته تزیینات طلایی رنگ در کنار آینه هایی بزرگ زیبایی و جلال این کاخ را چندین برابر نموده است. در طراحی داخلی این تالار آینه از لوسترهای کریستالی کلاسیک برای زیبا و باشکوه تر شدن فضا استفاده گردیده است.

یکی دیگر از نمونه های معماری باروک در فرانسه را میتوانید در اقامتگاه های سلطنتی از جمله اتاق دیانا، اتاق مریخ، اتاق تیر، اتاق آپولو، اتاق مشتری، اتاق زحل و اتاق ونوس مشاهده نمایید که هر اتاق بسته به اسم آن متفاوت است ولی با این حال می توانیم مجسمه ها، سنگ های زیبا در دیوار و کف، تزیینات طلاکاری شده و نقاشی شاهان را مشاهده کنیم. در اتاق دیانا الهه رومی می توانید نقاشی کوروش پادشاه کبیر ایران را در هنگام شکار آهو نظاره کنید. سقف گنبدی شکل هر اتاق با حاشیه هایی تقسیم بندی شده اند که همانند قابی نقاشی ها درون خود را در بر می گیرند.

همچنین در سالن اپرای ورسای که در چندین طبقه با ستون هایی زیبا ساخته شده است باز هم می توانیم سقفی گنبدی و منقوش را مشاهده کنیم. تزیینات به کار گرفته شده به رنگ طلایی و هر جایگاه برای تماشای اپرا با ستونی از دیگری جدا شده اند.

طراحی باغ این کاخ نیز به نوبه خود بی نظیر است و می توان تقسیم بندی هر بخش را و جداسازی آن با استخرهایی در ابعاد متنوع که در درون خود گاها فواره ای زیبا را جای داده اند مشاهده نمایید. از طرفی در فواره های کاخ ورسای باز هم می توانید مجسمه های طلایی رنگ از جنس برنز و مرمر را ببنید. سر سبزی خیره کننده باغ فرانسوی در کنار زیبایی کاخ ورسای فضایی رویایی و دلنشین را برای مهمانان فراهم آورده است.

برای کسب اطلاع بیشتر از طراحی ویلا گوتیک می توانید به مقاله مربوط به آن مراجعه نمایید. از طرفی جا دارد به نمونه هایی از انواع بی بدیل معماری به سبک باروک اشاره نماییم.

معماری باروک در ایتالیا

در شهرهای مختلف ایتالیا می توانید انواع نمونه های معماری باروک را مشاهده نمایید ولی در رم این سبک معماری نمونه های زیبایی را به یادگار گذاشته است. در این جا نیز مایلیم نمونه هایی برای معماری باروک در رم مثال بزنیم که شامل کلیسای جزو، کلیسا سانتی لوکا ئه مارتینا، کلیسا سانتا ماریا دلا پاچه و کلیسا سن ایوو ساپینزا می گردد.

معماری باروک در هلند

معماری باروک برخلاف انتظار ما که معمولا طراحی نما با به کارگیری متریال گران قیمت یعنی سنگ های مرمر زیبا و مجسمه های برنزی و طلاکاری شده شکل می گیرد، در هلند اما ساختمان از نما آجری برخوردار است و از سنگ به ندرت و کم در ورودی ساختمان استفاده می شود و البته المان های زینتی بر روی نما در مقایسه با ایتالیا و فرانسه به نسبت کمتر است. این سبک معماری باروک در هلند غالبا تحت تاثیر معماری کلاسیک می باشد. از نمونه های آن می توان به موارد زیر اشاره نماییم.

• کاخ سلطنتی در آمستردام
• شهرداری ماستریخت
• موزه مائریتشویس
• موزه ملی دریانوردی هلند

معماری باروک در انگلستان

معماری باروک در انگلستان در مقابله با اشکال و فرمهای نئوکلاسیک به کار گرفته شده در طراحی ساختمان به موازات معماری باروک در اروپا به وجود آمده است. کلیسا سنت پل در دپتفورد با الهام از معماری باروک روم طراحی و تهیه شده است و در طراحی نما سنگ این ساختمان از سنگ پرتلند استفاده شده است و از آنجایی که طراحی بنا و ورودی آن با فاصله زیادی از زمین طراحی شده است به پله های متعدد برای رسیدن به ورودی نیاز است. از طرفی این ساختمان دارای ویژگی عجیب و غریبی است که به طور معمول در استفاده نمی شده است آن هم وجود برجی استوانه ای شکل با مناره ای است که اطراف آن ستونهایی به سبک توسکانی و ستون نما قرار گرفته اند. همچنین کلیسا سنت جان در میدان اسمیت و کلیسای جامع سنت پل یکی از مشهورترین آثار معماری باروک در انگلستان می باشد.

معماری باروک و روکوکو

شاید فکر کنید معماری باروک و معماری روکوکو با هم متفاوت هستند ولی باید اشاره کنیم روکوکو در واقع ادامه سبک باروک است. در واقع با رشد طبقات متوسط جامعه و تمایل به داشتن خانه هایی به زیبایی قصرها و کاخ های مجلل در اروپا و به خصوص فرانسه، در شهرهای اروپایی خانه های کوچکی ساخته می شد که تزیینات و ریزه کاری شبیه به طراحی داخلی باروک در کاخ و قصر می بود. در واقع در طراحی نما روکوکو و طراحی داخلی روکوکو خطوط منحنی شکلف رنگهای صورتی، آبی، سبز درباری قابل مشاهده است. همچنین نقش و نگارهایی که معمولا با ورود به کلیسا می توانستید مشاهده کنید در دوره معماری روکوکو در طراحی ویلا کوچک نمایان است. برخلاف باروک که سبکی کاملا مجلل است و به صورت جدی طراحی و اجرا می شود، طراحی به سبک روکوکو سبک، بدون قید و شرط زیاد و البته شاید احمقانه و دور از انتظار باشد چرا که روکوکو از به کارگیری جزییاتی که هیچ تقارنی با هم ندارند واهمه ندارد.

پرسشهای متداول پیرامون طراحی نما باروک

1. چرا طراحی نما باروک و معماری باروک به وجود آمده است؟ معماری باروک و طراحی نما باروک در واقع واکنشی به سبک معماری رنسانس بوده است و برای به کارگیری هنر و معماری در کنار هم برای نمایش هر چه بیشتر قدرت و شکوه صاحبان قدرت و متمایز نمودن آنها از آدمهای معمولی به کار گرفته شده است و یکی از طرفداران به کارگیری باروک در طراحی نما و طراحی داخلی بنا، کلیساهای کاتولیک می باشند که برای ایجاد تمایز از کلیسای پروتستان از این سبک بهره برده اند.
2. معماری باروک چیست؟ در طراحی نما به سبک باروک نیازمند بهره گیری از متریال سنگی است، بهره گیری از سنگ مرمر به همراه تزیینات و دکورهای بزرگ با رنگ های روشن از ویژگی های معماری باروک به حساب می آید. معماری باروک در حقیقت نوعی از معماری رنسانس است که ظاهر نمایشی تر دارد ولی به تناسبات منطقی مربوط به دوره رنسانس اولیه نیز پایبند نیست.
3. ویژگی طراحی نما باروک چیست؟ سایه روشن برای ایجاد عمق، گنبدهای بزرگ که در خود گنبدهای کوچکتر را گاها جای داده اند، ستون های بلند با بهره گیری از مجسمه های گچی، مرمری و برنزی، تزیینات طلاکاری شده و سقف مانسرد یا زیرشیروانی دو شیب و البته یکی از ویژگهای خیره کننده آن به کارگیری رنگ های روشن و نقاشی هایی زیبا و خیره کننده روی گنبد، سقف و دیوارهای نما داخلی است.
4. تفاوت طراحی نما به سبک باروک و گوتیک چیست؟ در هر دو سبک می توانید پنجره های زیادی را مشاهده نمایید اما تفاوتی که وجود دارد این است که در سبک گوتیک بیشتر از سقف های جناغی استفاده شده است و رنگ به کار گرفته شده تیره و بی رنگ است و فقط در قاب پنجره ها از شیشه های رنگی برای نقش و نقوش کلیسایی استفاده شده است این در حالی است طراحی نما به سبک باروک با سنگ های مرمر و مجسمه های طلاکاری شده و طلایی رنگ انجام می شو. در طراحی گوتیک تاکید و تلاش معمار در طراحی خطوط هندسی است این در حالی است که طراحی به سبک باروک از خطوط ارگانیک بهره می برد. از طرفی در سبک باروک بیشتر تمایل به نقاشی سقف ها وجود دارد ولی در سبک گوتیک طراحی به سمت مجسمه سازی بیشتر سوق یافته است.
5. آیا معماری باروک همان معماری روکوکو است؟ بله، در واقع معماری روکوکو ادامه معماری باروک در فرانسه است و نمونه بی بدیل آن نیز کاخ ورسای است که از ترکیب روش طراحی باروک و روکوکو بهره برده است. در واقع در طراحی نما روکوکو و طراحی داخلی روکوکو خطوط منحنی شکل و رنگهای صورتی، آبی، سبز درباری قابل مشاهده است. همچنین نقش و نگارهایی که معمولا با ورود به کلیسا می توانستید مشاهده کنید در دوره معماری روکوکو در طراحی خانه کوچک نمایان است.